Fontanna z figurą dziewczynki atakowanej przez gąsiora jest symbolem miasta i jednym z bardziej znanych obiektów historycznych dzisiejszego Barlinka. Stanęła ona na środku Rynku w miejscu gdzie niegdyś znajdował się ratusz, który spłonął w 1852 roku. Uroczyste uruchomienie fontanny, która zdobi miejski rynek miało miejsce w 1912 roku.

Rynek w chwili uroczystego uruchomienia fontanny w 1912 roku.

Osiem lat temu obchodzono uroczyście 100 lecie jej istnienia. Z tej okazji stosowano w dniu 2 lipca 2007 roku w barlineckim urzędzie pocztowym datownik okolicznościowy z rysunkiem figury dziewczynki atakowanej przez gęsiora i napisem „GĘSIARKA BARLINECKA 1912-2012”.

Fontannę zwieńcza figura gęsiareczki. Autorem rzeźby był urodzony 8 lutego 1868 roku w Sztokholmie szwedzki artysta Knut Åkerberg, mieszkający wówczas w Monachium. Nim artysta osiadł w Monachium gdzie wykładał w Akademii Sztuk Pięknych, rozwijał się artystycznie w Ameryce, dokąd wyjechał w 1895 roku. Po powrocie z za oceanu przebywał jeszcze w Szwecji i we Włoszech.

REKLAMA

Prace odlewnicze wykonane zostały w odlewni w Sprembergu, a stopnie fontanny zrobiono z śląskiego granitu. Koszt budowy studzienki wyniósł 7000 Goldmark plus 1600 Goldmark za prace przy fundamencie, wykonaniu drenażu i instalacji.

Inicjatorem i głównym fundatorem studzienki był kupiec i właściciel magazynów zbożowych Maximilian Riess, piastujący w mieście funkcję radnego. Powszechnie uważa się, że współdarczyńcą był także jego brat Gustaw.

Maximilian Riess z żoną i córką przed 1912 rokiem na balkonie kamienicy na rogu Rynku.

Maximilian był synem Flory Falkheim i Philippa Riess. Małżeństwo to miało 9 dzieci urodzonych w Barlinku. Najstarszą była urodzona w 1845 roku Clara. Kolejnymi dziećmi były: Hedwig (1846), Gustav (1848), Maximilian (1849), Julius (1851), Johanna (1852), Rebekka Hulda (1854), Hulda (1855), Guido (1857). Było jeszcze dziesiąte dziecko, które urodziło się w 1854 roku, ale niestety umarło w dniu urodzenia, dlatego też nie nadano mu nawet imienia. Krótko, bo jedynie 3 lata żył Julius, który zmarł 26 lipca 1854 roku, pozostali doczekali dwudziestego wieku. O licznym rodzeństwie niewiele wiemy. W historii miasta zapisała się jedynie Rebekka, która poślubiła Juliana Nathana Messowa (współwłaściciela fabryki krzeseł), oraz Maximilian, który przeszedł do historii miasta, fundując fontannę na rynku.

Zdjęcia fontanny ozdobionej girlandami z 1925 roku.

Mieszkańcom bardzo spodobała się stojąca na Rynku fontanna, a dziewczynka z gęsiorem umieszczona na cokole stawała się wolno symbolem miasta.

W dowód wdzięczności jedną z ulic rozbudowującego się w kierunku północno-wschodnim Nowego Miasta nazwano nazwiskiem fundatora. Ulica Riessa to dzisiejsza ulica Mickiewicza.

Na początku lat dwudziestych rodzina Reiss wyjechała do Ameryki, pozostawiając na miejskim rynku pamiątkę świadczącą o ich miłości do tego miasta. W czasach kiedy do władzy doszła partia narodowo-socjalistyczna starano się wymazać z pamięci to nazwisko. Ulica Riessa w latach trzydziestych została przemianowana na ulicę Hermanna Lönsa. Nowy patron ulicy był niemieckim pisarzem i poetą zmarłym w 1914 roku, którego to w latach trzydziestych naziści zaczęli wykorzystywać w akcjach propagandowych, przedstawiając jako wzór bohatera-patrioty, który poległ za ojczyznę. W całych Niemczech i Austrii ustawiono wówczas około 140 pomników czczących jego pamięć. W Barlinku zaś uczyniono go patronem ulicy, która wcześniej upamiętniała zasłużonego dla miasta żydowskiego mieszkańca.

Postać darczyńcy została wymazana z pamięci niemieckich mieszkańców, ale nie jest też znana obecnym mieszkańcom. Wspomina o nim co prawda dwujęzyczna tablica umieszczona na fontannie, która jednak nie podaje bliższych informacji o fundatorze, a poza tym błędnie zapisano na niej nazwisko autora rzeźby.

Tablica umieszczona na fontannie w 1992 roku.

Studzienka, która wiele lat po wojnie nie funkcjonowała, została odrestaurowana w 1991 roku przez byłego mieszkańca Barlinka, mieszkającego wówczas w Berlinie Ulricha Langego. W pracach renowacyjnych pomagał mu jego syn. Później jeszcze czterokrotnie przeprowadzano konserwacje studzienki. Pierwszy raz w 2006 roku, wykonywaną przez wyłonioną w przetargu firmę KONSART zajmującą się konserwacją zabytków.

Kolejny remont miał miejsce, kiedy to nierozsądny mieszkaniec Barlinka chcąc sobie zrobić zdjęcie z Gęsiarką wszedł na cokół i strącił figurę, uszkadzając ją. Wydarzenie to stało się bardzo głośne w mieście. Mieszkańcy zdarzenie to uznali za akt wandalizmu i dość ostro domagali się ukarania sprawcy. Ten jednak przyznał się do winy i sfinansował naprawę, co uspokoiło mieszkańców. Było to w 2008 roku. Wykonawcą prac była szczecińska firma Gotyk. Uzupełniono wówczas drobne ubytki w mosiądzu, opiaskowano całą rzeźbę i odtworzono trzon, na którym stoi Gęsiarka.

W trakcie remontu w 2017 roku zostały uzupełnione ubytki piaskowca, na którym stała rzeźba. Została także wyczyszczona i zakonserwowana figura.

Kolejna większa renowacja miała miejsce w 2018r.

Andrzej Mrowiński

PS.
O Maximilian Riess i o innych przedwojennych mieszkańcach Barlinka pochodzenia żydowskiego można przeczytać w książce „Barlineckie Kamienie Pamięci”, która jest do nabycia w Centrum Informacji Turystycznej.

Dodaj komentarz